In het weekend van 13 en 14 september, tijdens Open Monumentendag, verzorgt de Werkgroep Historie Bartholomeus Poeldijk (WHBP) weer een speciale tentoonstelling voor jong en oud. De werkgroep neemt u dit jaar mee op reis door de geschiedenis en het restauratieproces van het schilderij De marteldood van de H. Bartholomeus. Door middel van twee lezingen […]
Twee panelen met scènes uit de levens van de heilige Bartholomeus en de heilige Hubertus Ca. 1500-1505 Bartholomeus: 120 x 69,5 cm Poeldijk, Parochiekerk Sint Bartholomeus Hubertus: 118 x 68 cm Berlijn, Staatliche Museen, Gemäldegalerie Enkele jaren geleden is een spectaculaire ontdekking gedaan rondom deze panelen: het hout blijkt afkomstig van dezelfde boom, en de […]
diameter 32,7 cm Aken, Suermondt Ludwig Museum Ook in dit schilderij valt weer de detaillering op, die zo kenmerkend is voor de vroege werken van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Een groter schilderij met dezelfde compositie bevond zich in Berlijn, maar ging daar in 1902 bij een brand verloren. Het Christuskindje, Maria en Jozef rusten uit […]
1507 (gedateerd) 54,5 x 39 cm Kassel, Staatliche Museen Als Maria Magdalena na de kruisiging van Christus naar diens graf gaat, ontdekt zij dat dit leeg is. Ze ziet een man staan waarvan ze denkt, dat het de hovenier van het kerkhof is. Als zij de man vraagt waar het lichaam gebleven is, ziet zij […]
1507 (gedateerd) 99,1 x 78 cm New York, The Metropolitan Museum of Art (bruikleen van particulier) Op de halster van het paard aan de voet van het kruis staat het jaartal M.CCCCC.ET.VII, dus 1507. Dat het werk geschilderd is in het atelier van Jacob Cornelisz. van Oostsanen blijkt niet uit een signatuur (geen van Jacobs […]
87 x 67,5 cm Kopenhagen, Statens Museum for Kunst De frisse kleuren (alsof het werk gisteren geschilderd is) en de minutieus uitgewerkte details in dit schilderij maken het tot een van Jacobs grootste meesterwerken. Het is uitzonderlijk hoe goed dit werk bewaard is gebleven. Voor wie het is gemaakt, is niet bekend. Vermoedelijk was het bestemd […]
23,5 x 16 cm Antwerpen, Museum Mayer van den Bergh Dit paneeltje was waarschijnlijk bestemd voor privédevotie. Het kon makkelijk in een slaapvertrek worden opgehangen, of worden meegenomen op reis. Christus, gekleed in een lendendoek en gekroond met de doornenkroon, toont met betraand gelaat de wonden van zijn kruisiging. Om de toeschouwer met het lijden […]
90 x 57 cm (linkerfragment) 89 x 73 cm (rechterfragment) Amsterdam, Amsterdam Museum Deze twee fragmenten moeten deel hebben uitgemaakt van een gigantische memorietafel, een schilderij ter nagedachtenis aan de geportretteerde personen. De hoofdvoorstelling moet een Kruisiging zijn geweest. Op de voorgrond van het fragment met de mannelijke portretten is nog een stuk van een […]
1511 (gedateerd) 176 x 113 cm (middenpaneel) 176 x 46 (luiken) Wenen, Kunsthistorisches Museum Wie dit reusachtige altaarstuk heeft laten maken, is onbekend. Wel is zeker dat het in 1511 werd voltooid, want dat jaartal staat op de balustrade op het rechterbuitenluik. Het werk bestaat uit een middenpaneel met aan weerszijden twee zijluiken, dus vier […]
104 x 88 cm Amsterdam, Rijksmuseum Net als Maria met Kind was de Kruisiging een veelgevraagd onderwerp voor schilderijen. Uit Jacobs werkplaats zijn er zeker zeven van bewaard gebleven, waarvan dit de beste is. Het werk heeft een rijke en ingewikkelde compositie met veel gedetailleerd weergegeven figuren rond de gekruisigde Christus, met op de achtergrond […]
1512 (gedateerd) 128 x 177 cm Napels, Museo Nazionale di Capodimonte In het midden van dit rijk bevolkte schilderij ligt het Christuskindje in zijn kribbe. Naast hem knielen Maria en Jozef. De herders kijken vol ontzag toe. Engelen maken muziek. Zij maken gebruik van een groot aantal diverse instrumenten, zoals fluiten, bazuinen, een citer, een […]
1512 (gedateerd) 23 x 13 cm Enschede, Rijksmuseum Twenthe Dit schilderij is gedateerd 1512 in de ingesnoerd rechthoekige cartouche boven het hoofd van de geportretteerde. De cartouche wordt vastgehouden door een triton en een zeemeermin, die elk ook een wapenschild aan een lint vasthouden. Door middel van de familiewapens heeft men de geportretteerde weten te […]
66 x 57,5 cm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen (bruikleen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) Dit is een van de vroegste voorstellingen van Maria met Kind en musicerende engeltjes uit de werkplaats van Jacob Cornelisz., een onderwerp waarvan zijn atelier diverse varianten in verschillende formaten produceerde. Vermoedelijk werden deze panelen voor de markt […]
Middenpaneel 107 x 72 cm, zijluiken 107 x 30 cm Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten De voorstelling van Maria als halffiguur met het Christuskind in haar armen was een commercieel succes van Jacobs werkplaats. Hij verkocht meerdere werken met dit thema. Dit exemplaar werd in of kort na 1515 besteld door zijn overbuurman en […]
Middenpaneel 42 x 32 cm, zijluiken elk 50 x 17 cm Berlijn, Staatliche Museen, Gemäldegalerie Het middenpaneel van dit triptiek toont Maria zittend met op haar rechterarm het Christuskind. Voor haar staat een tafel met een mand met kersen. Het kleed op deze tafel is ook afgebeeld op het portret van Isabella van Denemarken. Links […]
8 fragmenten, geschilderd in tempera op doek Amsterdam, Amsterdam Museum Dit is het enige bewaard gebleven werk van Jacob Cornelisz. van Oostsanen dat niet met olieverf op paneel is geschilderd, maar met tempera (verf op basis van eierdooier en water) op doek. De tand des tijds heeft het kwetsbare doek sterk aangetast; er zijn alleen […]
Luik met Dirk Willemsz. van Rietwijk met de heilige Christoffel en het Christuskind (binnenzijde) en de heilige Adalbert (buitenzijde) Luik met de heilige Catharina (binnenzijde) en de heilige Jeroen (buitenzijde) Ca. 1516 Beide 70 x 26,5 cm Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen Het is niet bekend van wat voor drieluik deze luiken afkomstig zijn. Wel […]
1517 (gedateerd) Middenpaneel 83 x 56 cm, zijluiken elk 83 x 25 cm Amsterdam, Rijksmuseum De drie koningen betuigen eer aan het Christuskind en bieden het mirre, wierook en goud aan. Zij staan elk voor een leeftijdscategorie: een jonge man, een man van middelbare leeftijd en een oude man. Ook vertegenwoordigen zij elk een werelddeel: […]
Vier portretten van Jan Gerritsz. van Egmond van de Nijenburg Ca. 1518 41,5 x 33,5 cm Amsterdam, Rijksmuseum Ca. 1523 46,5 x 35 cm Parijs, Musée du Louvre Ca. 1523 37,2 x 27,4 cm Verenigde Staten, particuliere collectie Ca. 1523 47,5 x 34,5 cm Sint Petersburg, Hermitage Maar liefst vier vrijwel […]
Atelier Jacob Cornelisz. van Oostsanen en onbekend atelier 1518 (gedateerd) 114 x 167 cm Uden, Museum voor Religieuze Kunst De voorstelling op het middenpaneel van dit drieluik, Maria met Kind en musicerende engeltjes, was een populair onderwerp in de werkplaats van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Er zijn diverse uitvoeringen van bewaard gebleven. Het werk in […]
1519 (gedateerd) 48 x 40 cm St. Louis (USA), Saint Louis Art Museum Maria Magdalena is vaak te zien temidden van de omstanders op voorstellingen van de Kruisiging. Hier heeft Jacob Cornelisz. haar in haar eentje afgebeeld, ten halven lijve, in een binnenruimte met een venster dat uitkijkt op een landschap met water en een […]
49 x 35 cm Verenigde Staten, particuliere collectie Dat Jacob Cornelisz. van Oostsanen een van de eerste schilders is, die schilderijen maakte met een ‘genre’ karakter blijkt uit De brillenverkoopster. Het drijft de spot met diegenen die met geld een jongere partner denken te kunnen krijgen. Op de achtergrond houdt een oude vrouw een jonge […]
Kroning van Maria (35 x 25 cm) Heilige Andreas (32 x 18 cm) Heilige Hiëronymus (32 x 18 cm) Particuliere collectie Maria met Kind op de maansikkel (30 x 18 cm) Anna-te-drieën (31 x 15,3 cm) Straatsburg, Musée des Beaux-Arts Vijf panelen, verspreid over twee collecties, behoorden oorspronkelijk waarschijnlijk tot één drieluik. Het middenpaneel verbeeldt […]
Jacob Cornelisz. van Oostsanen (gemonogrammeerd) 1523 (gedateerd) Middenpaneel 88 x 55 cm, zijluiken elk 88 x 36 cm Kassel, Staatliche Museen Op het middelste paneel zijn bovenaan Christus, de Heilige Geest en God de Vader afgebeeld. De Drieëenheid zit op een doorzichtige bol die de wereld symboliseert. Zij worden omringd door een schaar van bijbelse […]
33 x 23 cm Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza Koningin Isabella van Denemarken was een zus van Karel V. Zij is afgebeeld met op de achtergrond een venster dat uitkijkt over een landschap. Links van haar is een rechthoek afgebeeld, waarin klassiek geïnspireerde ranken en vaasvormen zijn geschilderd, met aan de onderzijde twee opzittende honden en twee […]
Jacob Cornelisz. van Oostsanen (gemonogrammeerd) 1524 (gedateerd) 73 x 53,5 cm Amsterdam, Rijksmuseum Salomé houdt in haar handen een grote schotel waarop, als een soort trofee, het afgehakte hoofd van Johannes de Doper ligt uitgestald. Johannes had de moeder van Salomé tegen zich in het harnas gejaagd, omdat hij haar ongepaste relatie met koning Herodes […]
65,5 x 55 cm Gent, Museum voor Schone Kunsten Ook deze latere Kruisiging lijkt niet te zijn ontkomen aan de versimpeling, die Jacob Cornelisz. aan het eind van zijn carrière in zijn schilderijen doorvoert. In vergelijking met de Kruisiging in het Rijksmuseum te Amsterdam is dit werk minder gedetailleerd uitgevoerd. Er zijn minder figuren aanwezig […]
Jacob Cornelisz. van Oostsanen (gemonogrammeerd) 1526 (gedateerd) 87,5 x 125 cm Amsterdam, Rijksmuseum Deze in de schilderkunst zeer ongebruikelijke voorstelling is zonder twijfel de meest buitenissige die Jacob Cornelisz. van Oostsanen heeft gemaakt. Het schilderij toont de heks van Endor, die zittend in een heksenkring, door middel van haar toverkunsten de profeet Samuel uit de […]
163 x 90 cm Aken, Suermondt-Ludwig Museum Uit archiefdocumenten weten we dat Jacob Cornelisz. tussen 1526 en 1528 betaald werd voor een Heilig Kruisaltaarstuk (“heylich Cruys tafele”) voor de abdij van Egmond. Gezien de bedragen die Jacob ontving – 225 gulden verspreid over 3 jaren – moet het een monumentaal stuk zijn geweest. Een aantrekkelijke […]
Dirck Jacobsz. (zoon van Jacob Cornelisz.) 62 x 48 cm Toledo (Ohio, USA), Toledo Museum of Art Dit bijzondere dubbelportret is gemaakt door Dirck Jacobsz., de zoon van Jacob Cornelisz. die ook schilder was en hier op een inventieve manier zijn beide ouders vastlegde. Voor Jacobs portret gebruikte Dirck een zelfportret van zijn vader als […]
Portret van Jacob Cornelisz. van Oostsanen (kopie naar een zelfportret) Atelier Jacob Cornelisz. van Oostsanen 1533 (gedateerd) 37,9 x 29,5 cm Amsterdam, Rijksmuseum Lange tijd is dit portret van Jacob Cornelisz. van Oostsanen beschouwd als een zelfportret. Recent onderzoek door Daantje Meuwissen voor het Rijksmuseum heeft uitgewezen dat dit schilderij weliswaar Jacob Cornelisz. voorstelt, maar […]
De collectie van het Stedelijk Museum Alkmaar is een topstuk rijker: het museum heeft een schilderij verworven dat wordt toegeschreven aan Cornelis Buys II (1495/1500-1545), neef van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Het schilderij verbeeldt het zelden voorgestelde Oudtestamentische verhaal van Jacob die bij Laban wegtrekt (Genesis 31). Cornelis Buys II vormt een opmerkelijke Alkmaarse schakel […]
Op 19 juni 2013 is dr. Esther van Duijn aan de Universiteit van Amsterdam gepromoveerd op het proefschrift All that glitters is not gold: The depiction of gold-brocaded velvets in fifteenth- and early sixteenth-century Netherlandish paintings. Over dit onderwerp, de manier waarop vijftiende- en zestiende-eeuwse Nederlandse schilders kostbare goudbrokaten stoffen schilderden, gaf zij in november […]
Ook dit najaar organiseert de Stichting Jacob Cornelisz. van Oostsanen weer een interessante lezing voor haar leden en andere belangstellenden. Op vrijdag 18 november zal Esther van Duijn vertellen over haar onderzoek naar de goudbrokaten gewaden in de schilderijen van Jacob. Aanvang: 20.00 uur Locatie: Nederlands Gereformeerde Kerk, Kerkbuurt 64, Oostzaan Toegang: leden gratis, niet-leden […]
In het populair-wetenschappelijke tijdschrift Quest Historie nr. 4 van december 2009, een themanummer over ‘magie’, zijn twee kleurrijke pagina’s gewijd aan Jacob Cornelisz. van Oostsanens schilderij Saul bij de heks van Endor uit 1526. Natuurlijk zijn wij als stichting verheugd over deze aandacht voor onze geliefde schilder. Het artikel in Quest bevat echter een aantal […]