Trefwoord: Bijbel

Noli me tangere, 1507

1507 (gedateerd) 54,5 x 39 cm Kassel, Staatliche Museen Als Maria Magdalena na de kruisiging van Christus naar diens graf gaat, ontdekt zij dat dit leeg is. Ze ziet een man staan waarvan ze denkt, dat het de hovenier van het kerkhof is. Als zij de man vraagt waar het lichaam gebleven is, ziet zij […]

De Kruisiging, 1507

1507 (gedateerd) 99,1 x 78 cm New York, The Metropolitan Museum of Art (bruikleen van particulier) Op de halster van het paard aan de voet van het kruis staat het jaartal M.CCCCC.ET.VII, dus 1507. Dat het werk geschilderd is in het atelier van Jacob Cornelisz. van Oostsanen blijkt niet uit een signatuur (geen van Jacobs […]

David en Abigaïl, ca. 1507-1508

87 x 67,5 cm Kopenhagen, Statens Museum for Kunst De frisse kleuren (alsof het werk gisteren geschilderd is) en de minutieus uitgewerkte details in dit schilderij maken het tot een van Jacobs grootste meesterwerken. Het is uitzonderlijk hoe goed dit werk bewaard is gebleven. Voor wie het is gemaakt, is niet bekend. Vermoedelijk was het bestemd […]

Gebedsportretten van Corsgen Elbertsz. en zijn familie, ca. 1510-1515

90 x 57 cm (linkerfragment) 89 x 73 cm (rechterfragment) Amsterdam, Amsterdam Museum Deze twee fragmenten moeten deel hebben uitgemaakt van een gigantische memorietafel, een schilderij ter nagedachtenis aan de geportretteerde personen. De hoofdvoorstelling moet een Kruisiging zijn geweest. Op de voorgrond van het fragment met de mannelijke portretten is nog een stuk van een […]

De Kruisiging, ca. 1511

104 x 88 cm Amsterdam, Rijksmuseum Net als Maria met Kind was de Kruisiging een veelgevraagd onderwerp voor schilderijen. Uit Jacobs werkplaats zijn er zeker zeven van bewaard gebleven, waarvan dit de beste is. Het werk heeft een rijke en ingewikkelde compositie met veel gedetailleerd weergegeven figuren rond de gekruisigde Christus, met op de achtergrond […]

De geboorte van Christus met de aanbidding der herders, 1512

1512 (gedateerd) 128 x 177 cm Napels, Museo Nazionale di Capodimonte In het midden van dit rijk bevolkte schilderij ligt het Christuskindje in zijn kribbe. Naast hem knielen Maria en Jozef. De herders kijken vol ontzag toe. Engelen maken muziek. Zij maken gebruik van een groot aantal diverse instrumenten, zoals fluiten, bazuinen, een citer, een […]

Aanbidding der koningen, 1517

1517 (gedateerd) Middenpaneel 83 x 56 cm, zijluiken elk 83 x 25 cm Amsterdam, Rijksmuseum De drie koningen betuigen eer aan het Christuskind en bieden het mirre, wierook en goud aan. Zij staan elk voor een leeftijdscategorie: een jonge man, een man van middelbare leeftijd en een oude man. Ook vertegenwoordigen zij elk een werelddeel: […]

Salomé met het hoofd van Johannes de Doper, 1524

Jacob Cornelisz. van Oostsanen (gemonogrammeerd) 1524 (gedateerd) 73 x 53,5 cm Amsterdam, Rijksmuseum Salomé houdt in haar handen een grote schotel waarop, als een soort trofee, het afgehakte hoofd van Johannes de Doper ligt uitgestald. Johannes had de moeder van Salomé tegen zich in het harnas gejaagd, omdat hij haar ongepaste relatie met koning Herodes […]

Kruisiging, ca. 1524

65,5 x 55 cm Gent, Museum voor Schone Kunsten Ook deze latere Kruisiging lijkt niet te zijn ontkomen aan de versimpeling, die Jacob Cornelisz. aan het eind van zijn carrière in zijn schilderijen doorvoert. In vergelijking met de Kruisiging in het Rijksmuseum te Amsterdam is dit werk minder gedetailleerd uitgevoerd. Er zijn minder figuren aanwezig […]

Saul bij de heks van Endor, 1526

Jacob Cornelisz. van Oostsanen (gemonogrammeerd) 1526 (gedateerd) 87,5 x 125 cm Amsterdam, Rijksmuseum Deze in de schilderkunst zeer ongebruikelijke voorstelling is zonder twijfel de meest buitenissige die Jacob Cornelisz. van Oostsanen heeft gemaakt. Het schilderij toont de heks van Endor, die zittend in een heksenkring, door middel van haar toverkunsten de profeet Samuel uit de […]

De zeven smarten van Maria, 1513

Amsterdam, Doen Pietersz. Reeks van oorspronkelijk 7 bladen 36,4 x 23,7 cm Gedateerd: ja Gemonogrammeerd: ja In deze reeks, die in 1513 door de Amsterdamse drukker Doen Pietersz. werd uitgegeven, worden diverse houtsneden uit de reeks Het leven van Maria uit 1507 hergebruikt. Ook hier is elke scène voorzien van een decoratieve omlijsting. Op elk […]

Grote ronde Passie, ca. 1511-1514

Amsterdam, Doen Pietersz., ca. 1511-1514, omlijsting 1517 Reeks van 12 bladen Ca. 35 x 28,5 cm Gedateerd: omlijsting wel (1517), voorstellingen niet Gemonogrammeerd: ja Waar veel laatmiddeleeuwse houtsnedenreeksen fragmentarisch bewaard zijn gebleven, is deze twaalfbladige serie met het lijden van Christus in zijn geheel overgeleverd. Het Rijksmuseum heeft de hele reeks compleet in zijn collectie, […]

Dat licht der kersten, 1518

P. Ximenez de Prexano, Dat licht der kersten Brussel, Thomas van der Noot Houtsnede op titelblad 16,1 x 14,9 cm Gedateerd: nee Gemonogrammeerd: nee In 1518 gaf de Brusselse drukker Thomas van der Noot een uit het Spaans vertaalde tekst van P. Ximenez de Prexano uit onder de titel Dat licht der kersten. De tekst […]

Het leven van Christus met sibyllen, deugden en ondeugden, ca. 1521-1523

Amsterdam, Doen Pietersz. 7 houtsneden, ieder gedrukt van 6 blokken in een omlijsting Ca. 36-38 x 26 cm Gedateerd: nee Gemonogrammeerd: ja Deze complexe houtsneden vormden samen een imposant fries van bijna twee meter lang. Voor elk blad werden maar liefst 6 houtblokken en een omlijsting gebruikt: twee scènes uit het leven van Christus in […]

Alardus Amstelredamus, Passio Domini nostri…, 1523

Alardus Amstelredamus, Passio Domini Nostri Iesu Christi (de ‘kleine vierkante Passie’) Amsterdam, Doen Pietersz., 2 april 1523 64 paginagrote houtsneden 10,9-11,0 x 7,60-7,90 cm Gedateerd: 1520 (Steinbart nr. 78), 1521 (Steinbart nrs. 74, 80, 87, 92, 94) Gemonogrammeerd: ja, behalve Steinbart nrs. 55, 66, 81, 84, 107 Deze rijk geïllustreerde uitgave van de Amsterdamse drukker […]

Alardus Amstelredamus, Ritus Edendi…, 1523

Alardus Amstelredamus, Ritus edendi paschalis agni […] Amsterdam, Doen Pietersz., 1523 (gedateerd) 3 houtsneden (Laatste Avondmaal uit de Kleine Passie, het Mirakel van Amsterdam, portret van de auteur) Gedateerd: 1518 (Mirakel van Amsterdam), 1523 (portret van Alardus) Gemonogrammeerd: ja (Mirakel van Amsterdam en Laatste Avondmaal) De bundel Ritus Edendi bevat preken op rijm van de […]

Oudtestamentische profeten, ca. 1523

Amsterdam, Doen Pietersz. 14 houtsneden met ornamentele omlijsting 15,5-15,7 x 9,6-12,2 cm Gedateerd: nee Gemonogrammeerd: nee Deze profeten uit het Oude Testament vallen vooral op door hun markante tronies. Niet alle bladen uit de serie zijn bewaard gebleven. De teksten onder de profeten verduidelijken wie ze zijn: onder andere Hosea, Amos, Joël, Micha, Jeremia, Jesaja, […]

Stomme passye met storien wt den bybel…, na 1526

Stomme passye met storien wt den bybel ende Euangelien tot lxxx fighuren toe Amsterdam, Doen Pietersz. 80 houtsneden Ca. 10,9-11,0 x 7,60-7,90 cm Gedateerd: sommige houtsneden uit de serie Gemonogrammeerd: ja Zoals de titel van deze uitgave al zegt (Stomme passye) bevat dit boek vrijwel geen tekst maar hoofdzakelijk afbeeldingen. De enige tekst is de […]

Alkmaar, Grote of St. Laurenskerk

Op het houten gewelf in het koor van de Grote Kerk in Alkmaar is nog altijd het imposante Laatste Oordeel te bewonderen, dat in 1519 voltooid is. Elders in de kerk werd het gewelf verfraaid met decoratieve schilderingen met bloemmotieven. Het jaartal 1519 staat vermeld op een van de schilderingen in het zuidtransept. Over de […]

Warmenhuizen, St. Ursulakerk

De schilderingen op het koorgewelf van de Ursulakerk in Warmenhuizen zijn omstreeks 1530 vervaardigd, hoogstwaarschijnlijk door Jacob Cornelisz. Ze verbeelden vier Oudtestamentische verhalen (de Dans om het gouden kalf, de Mannaregen, de Ontmoeting van Abraham en Melchizedek en de Doortocht door de Rode Zee) en het Laatste Oordeel. In de 19de eeuw werden de gewelfschilderingen […]

Hoorn, Grote Kerk

De gewelfschilderingen die Jacob Cornelisz. in 1522 aanbracht in de Grote Kerk in Hoorn zijn niet bewaard gebleven. In 1838 werd de kerk door brand verwoest. Jacobs werk aan de gewelfschilderingen, die klaarblijkelijk onder andere het Laatste Oordeel voorstelden, wordt vermeld in de stadskroniek van de Hoornse arts en historicus Velius, gepubliceerd in 1648: “Dit Jaer […]

Naarden, Grote Kerk

In het verleden zijn de gewelfschilderingen in de Grote Kerk van Naarden wel aan Jacob Cornelisz. toegeschreven, maar thans zijn kunsthistorici het erover eens dat er meerdere kunstenaars aan de schilderingen hebben gewerkt. Het is niet zeker of ook Jacob een bijdrage heeft geleverd. Wel is zeker dat meerdere voorstellingen op het houten tongewelf zijn […]

Stedelijk Museum Alkmaar verwerft topstuk van Cornelis Buys II


De collectie van het Stedelijk Museum Alkmaar is een topstuk rijker: het museum heeft een schilderij verworven dat wordt toegeschreven aan Cornelis Buys II (1495/1500-1545), neef van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Het schilderij verbeeldt het zelden voorgestelde Oudtestamentische verhaal van Jacob die bij Laban wegtrekt (Genesis 31). Cornelis Buys II vormt een opmerkelijke Alkmaarse schakel […]

De schaduwen van Jacob Cornelisz.: inscriptie in Delftse Bijbel bevestigt toeschrijving van Alkmaarse gewelfschildering aan Jacob


In de nieuwste Jacobsbode (nr. 22, mei 2012) presenteert promovendus Mart van Duijn van de Rijksuniversiteit Groningen een bijzondere ontdekking: een exemplaar van de Delftse Bijbel van 1477, de eerste gedrukte bijbel in de Nederlandse taal, met een eigendomsinscriptie van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Alsof dat nog niet spectaculair genoeg is, blijkt deze inscriptie nu […]

Hoe zit het écht met Saul bij de heks van Endor?


In het populair-wetenschappelijke tijdschrift Quest Historie nr. 4 van december 2009, een themanummer over ‘magie’, zijn twee kleurrijke pagina’s gewijd aan Jacob Cornelisz. van Oostsanens schilderij Saul bij de heks van Endor uit 1526. Natuurlijk zijn wij als stichting verheugd over deze aandacht voor onze geliefde schilder. Het artikel in Quest bevat echter een aantal […]