Rust op de vlucht naar Egypte, ca. 1505-1510

diameter 32,7 cm
Aken, Suermondt Ludwig Museum

Ook in dit schilderij valt weer de detaillering op, die zo kenmerkend is voor de vroege werken van Jacob Cornelisz. van Oostsanen. Een groter schilderij met dezelfde compositie bevond zich in Berlijn, maar ging daar in 1902 bij een brand verloren.

Het Christuskindje, Maria en Jozef  rusten uit op weg naar Egypte. Zij zijn op de vlucht voor de soldaten van koning Herodes die het Christuskind willen doden. Er bestonden in de middeleeuwen diverse legendeverhalen over de belevenissen van de Heilige familie tijdens hun tocht. Een ervan verhaalt dat zij langs een akker komen, waar  een boer juist bezig is koren te zaaien. Het zaad groeit op wonderbaarlijke wijze nog diezelfde dag op tot koren. Als de soldaten van Herodes even later langskomen zegt de boer, geheel conform de waarheid, dat hij de gezochten heeft zien langskomen op het moment dat hij het koren heeft gezaaid, waarna zij de achtervolging staken. Op de achtergrond zien wij dit verhaal afgebeeld.

In de berkenboom links, naast de slapende Jozef, hangt het wapenschild van Pompeius Occo, die vlakbij Jacob Cornelisz. in de Kalverstraat woonde en gedurende de eerste decennia van de 16e eeuw tal van opdrachten verstrekte aan Jacobs atelier.