Jacob Cornelisz. van Oostsanen schildert zijn vrouw Anna, ca. 1530

Dirck Jacobsz. (zoon van Jacob Cornelisz.)
62 x 48 cm
Toledo (Ohio, USA), Toledo Museum of Art

Dit bijzondere dubbelportret is gemaakt door Dirck Jacobsz., de zoon van Jacob Cornelisz. die ook schilder was en hier op een inventieve manier zijn beide ouders vastlegde. Voor Jacobs portret gebruikte Dirck een zelfportret van zijn vader als voorbeeld. Dit zelfportret is niet bewaard gebleven, maar in het Rijksmuseum in Amsterdam bevindt zich wel een portret dat qua omvang en houding heel precies overeenkomt met het werk van Dirck Jacobsz. Beide portretten moeten op hetzelfde voorbeeld, het niet bewaard gebleven zelfportret, teruggaan.

Onderzoek met röntgenfoto’s en infraroodfoto’s heeft uitgewezen dat Dirck Jacobsz. in eerste opzet van plan was zijn vader te schilderen, terwijl deze bezig was met zijn zelfportret. Later heeft hij het op de ezel staande zelfportret van zijn vader vervangen door een portret van zijn moeder,  zodat  Jacob Cornelisz. thans is afgebeeld terwijl hij bezig is zijn echtgenote te schilderen.

Recent (Meuwissen 2014) is geopperd dat het schilderij niet rond 1550 moet worden gedateerd, zoals lange tijd is gedacht, maar al rond 1530. Jacob en zijn vrouw waren toen allebei dus nog in leven. Dat maakt het minder waarschijnlijk dat het werk als memorietafel, dus ter nagedachtenis na hun dood, is vervaardigd. De argumenten voor de vroegere datering zijn de kleding van Jacobs vrouw Anna (de hoofdbedekking die zij draagt was tot ca. 1530 in de mode), haar leeftijd (ze is hier afgebeeld als hooguit 60-jarige, een leeftijd die ze rond 1530 moet hebben bereikt) en de stilistische aansluiting bij andere werken van Dirck Jacobsz. uit deze periode.

Literatuur

Meuwissen 2014, cat. 60