Aanbidding der koningen, 1517

1517 (gedateerd)
Middenpaneel 83 x 56 cm, zijluiken elk 83 x 25 cm
Amsterdam, Rijksmuseum

De drie koningen betuigen eer aan het Christuskind en bieden het mirre, wierook en goud aan. Zij staan elk voor een leeftijdscategorie: een jonge man, een man van middelbare leeftijd en een oude man. Ook vertegenwoordigen zij elk een werelddeel: Azië, Afrika en Europa. Hiermee wordt op symbolische wijze getoond dat de hele wereld en alle leeftijden eer bewijzen aan het Christuskindje.

Op de balk boven Maria staat de datering 1517,  geflankeerd door renaissancistische engelenfiguurtjes en ranken.

Op de zijluiken staan de gebedsportretten van degenen voor wie het schilderij is gemaakt, samen met hun kinderen. Uit onderzoek naar de familiewapens op het schilderij blijkt dat het hier de Amsterdamse familie Heereman betreft. Omdat de wapens later overschilderd zijn met het wapen van een jongere tak van de familie Heereman, is niet bekend welke leden van deze familie er precies zijn afgebeeld. Zij worden vergezeld door hun beschermheiligen: Hiëronymus en Catharina.

Op de buitenzijden van de luiken zijn de heiligen Anthonius Abt en Christoffel verbeeld in grisaille, alsof het standbeelden zijn. De Christoffel-figuur vertoont duidelijke overeenkomsten met de Christoffel op een luik (niet in grisaille) dat zich nu in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam bevindt. In de tijd van Jacob Cornelisz. zag men het drieluik meestal met gesloten luiken. De luiken werden pas geopend bij bijzondere gelegenheden, zoals het opdragen van een mis bij het altaar, waarboven het drieluik als altaarstuk hing.

Literatuur

Meuwissen 2014, cat. 29